کیارنگ علایی در سالهای اخیر در دانشگاههای مختلف عکاسی تدریس کرده و علاوه بر آن استاد راهنما هم بوده است. حضور در ترکیب هیات داوری دوسالانههای یازدهم و دوازدهم عکس و مسابقههای عکس منطقهای، ملی و بینالمللی نیز در کارنامهاش ثبت است؛ علاوه بر این در بخش مسابقه جشنوارههای دام دام هند، اسمتویچ انگلیس، اورهان هولدینگ ترکیه، استروم اسلواکی و نمایشگاه عکس دیجیتال لوکزامبورگ و… حضور داشته است.او همچنین در این سالها عضو هیات داوری جشنوارههای عکس،فیلم و ادبیات داستانی بوده و می توان آثاری چون جایی دورتر، یک شرجــــی آرام و کاغذ و آیـنه (تاریخچه فشرده عکاسی) را از جمله تالیفات او دانست.
و اما بیشک يكي از مؤثرترين عوامل اصلی و ریشهیی برای ارتقای فرهنگي بصري جامعه موضوع آموزش و مباني تئوريك عكاسي است. کودک نارسی که سالهاست هیچ کس مسوولیت سرپرستیاش را برعهده نگرفت تا اینکه جامعهی عکاسان ایران صاحب انجمن شد. هرچند هنوز حرکت عملیای در این زمینه شکل نگرفته اما دست کم گروهی احساس مسوولیتشان برانگیخته شده و می خواهند طرحی دیگر دراندازند. این مساله را اگر بشود به آرا و ایدههای اهالی عکاسی بهویژه شکل آکادمیک آن اضافه کرد شاید که راهی باز شود. آنچه در پی آمده حاصل بررسی همین آرا و نظرات است.
آقای علایی لطفا از شيوه گزينش داوطلبان كنکور رشته عكاسي بگویید.
متر و میزان سوالات چهار گزینه ای و برگزاری کنکور به شیوه متعارف آن، به هیچ عنوان نمی تواند شایستگی های صحیح داوطلبان را برای رشته عکاسی مورد محک قرار دهد.برای اثبات این فرضیه همین بس که ببینیم براستی چند نفر از ده ها دانشجوی کارشناسی و بیست و اندی فارغ التحصیل ارشد عکاسی در این سال ها در فضای عکاسی کشور باقی می مانند و فعالیت صحیح می کنند؟این رشته باید با پوست و خون، تجربه شود نه صرفا با مطالعه معدود کتاب های منبع در کنکور.
یعنی به نظر شما شيوه آموزش عكاسي در دانشگاههاي هنري به صورت واحدي، متدی صحيح است يا میشود سیستم آموزشي استاد ، شاگردي را دوباره احیا کرد تا دروس به صورت كاربردی و نظري و كارآمدتر و مطابق متد روز و مدرن درآید؟
منظور از متد روز چیست؟ طرح درسهای آموزش عالی ما، معلوم نیست با چه معیاری و توسط چه کسانی نوشته شده است؟ طرح درسهای دانشگاهی ما، با روشهای کلاسیک تدریس عکاسی در اروپا فاصله ها دارد، چه برسد به متد روز. کلاسهای طولانی، سه و چهار ساعته روی صندلی های غیراستاندارد، پروجکشنهای غیراستاندارد، تهویه هوای غیراستاندارد در کلاسها و… هیچ بازده آموزشی برای دانشجو ندارد و صرفا او را به پاس کردن درسش آن هم در حوزه نظری سوق میدهد. پروژه تصویری و تعریف آن در کلاس، حلقه گمشدهای است که در دانشگاههای ما به ندرت دیده میشود.
با این اوصاف كادر آموزش و هياتهاي علمي رشته عكاسي را چگونه بايستي ارزيابي، انتخاب و به استخدام دانشگاه درآورد؟
مطمئنا تا زمانی که دانشگاه های ما از یک چارچوب خشک و متعارف و محافظه کارانه برخوردار باشند، نباید انتظار چندانی از سیاست گذاریهای راهبردی هیاتهای علمی دانشگاه ها داشت. بهراستی چند نفر از عکاسان مطرح و فعال ایرانی که صاحب نحله شخصی هستند دارای مدرک ارشد یا دکترا هستند؟ اینها هیچ وقت در بدنه هیات علمی مورد استفاده قرار نمیگیرند و هیات علمی صرفا به مدارک دانشگاهی نظر دارد نه تجربیات و کوششها و پژوهشهای عکاسان با تجربه.
نظر شما در مورد رسالهها و پايان نامههاي كنوني در مقاطع تحصيلي ليسانس، فوق ليسانس و دكتراي پژوهشي (عكاسي) چيست و نقد شما به كداميك از آنهاست و آيا اين پايان نامهها به درد جامعه به ويژه جامعه عكاسي ميخورند و آيا در حد و اندازه چاپ و انتشار هستند؟
وضعیت پایان نامهها به جز مواردی معدود اسفبار است؛ به نظرم دلایل آن هم عدم اهتمام دانشجو برای ارائه فرضیه و تز شخصی در پایان نامهها؛ غیر جدی بودن جلسات دفاع؛ دستمزد ناچیز اساتید راهنما؛ بایگانی شدن و خاک خوردن پایان نامهها در کتابخانههای دانشگاهها و موسسات آموزش عالی کشور؛ عدم تمایل ناشران به انتشار پایان نامهها، عدم حمایت دولت از انتشار رسمی و جدی پایان نامهها، پژوهش کم و گردآوری و تدوین حرفهای دیگران در قالب پایان نامهها توسط عده کثیری از دانشجویان است.
تعامل رشته عكاسي با ديگر رشتهها هنرهاي تجسمي و غير تجسمي مانند روانشناسي هنر، جامعه شناسي هنر، اقتصاد و هنر ومردم شناسي و… چگونه ارزيابي ميكنيد؟
درحال حاضر به دلیل نقش کمرنگ کارگاهها و نشست های علمی در فضای آموزشی کشور و کم اهمیت بودن امر آموزش در ایران، تعاملی میان رشتههای هنر تجسمی دیده نمیشود و صرفا چند نشریه محدود به این تعامل میپردازند.
ظاهرا عكاسي ديجيتال دگرگوني هاي بسياري را در زمينه ساختار آموزش عكاسي پديد آورده، شما اين تغييرات را چگونه میبینید؟
این تغییرات بدون شک مثبت است. نباید به ان ها به صورت افراطی نگاه کرد. من معتقدم ورود و گسترش دیوانهوار دوربین دیجیتال و همه نرم افزارهای آن، عکاسی ما را وارد یک “پوست اندازی” کرده است.
باید برآیند امور مربوط به این دنیای جدید را بررسی کنیم نه تک تک فرآیندهای آن را. این برآیند به نظر من مثبت است.
نقش آموزش عكاسي تا چه حد در فضاي حرفهاي عكاسي تاثير داشته، به عبارتي كادر حرفهیي ها تا چه حد تحت تاثير آموزشهاي عكاسي بوده؟
این دو الزاما به هم وابسته نیستند و در عین حال ناقض هم نیز، نیستند. تجربه عکاسی چیزی است و دانش تئوریک آن چیزی یگر. در جاهایی میتوانند به کمک هم بیایند. اما فقط در جاهایی. نه الزاما در همه جا.
در آموزش براي علاقه مندان عكاس به عكاسي چه تمهيداتي را پيشنهاد ميكنيد؟
آموزش پایه عکاسی نیازمند مرحله مقدماتی ” لغزاندن هنرجو در متن ” است. نباید از همان آغاز سراغ تکنیک رفت. باید ذهن هنرجو را آشنایی زدایی کرد تا تصورات عامیانه او نسبت به عکاسی تغییر کند. آموزش مبتنی بر تاریخ عکاسی، نهضتها، تاثیرات عکاسی از و بر نقاشی، سبکها و… بهعنوان قدمهای نخست میتواند راهگشا باشد. تصویری بودن کلاس و تکیه بر مصادیق تصویری متعدد، دیگر نکتهای است که میتواند در این زمینه بسیار موثر واقع شود.
به نظر شما مخاطبان آموزش عكاسي چه كساني هستند. آيا فكر مي كنيد بايد كساني باشند كه قرار است عكاس باشند يا لاقل بتوانند با دوربين كار كنند؟
مطلقا خیر. میتوان آموزش عکاسی دید و یک مخاطب فهیم باقی ماند. مهم رسیدن به ” شعور تصویری ” است.
اگر قرار باشد منابع مناسبي براي آموزش عكاسي در زمينه تئوريك تهيه شود چه پيشنهادهایی داريد ؟
در زمینه منابع تقریبا ما “صفر” هستیم. کتابهای پایه نداریم جز دو کتاب “لنگفورد” و کتابهای هنرستان “مجتبی آقایی” و این تنها کتابهای بدون اشتباه ما است. بقیه کتابهای پایه که در کشور ما به چاپ رسیده غلطهای فاحش دارد و موجب گمراهی مخاطب و هنرجو میشود. در این زمینه چاپ سلسله کتابهایی که بهطور تخصصی و در حوزه “آموزش پایه” توسط یک نهاد دولتی که نگرانی بازگشت سرمایه نداشته باشد و هر کتاب به طور مجزا به ” نظریات عکاسی”، ” تکنیک عکاسی”، “نرم افزارهای عکاسی”، ” نور در عکاسی”، “کنترل نور مصنوعی در عکاسی”، “نقش ترکیب بندی در عکاسی معاصر”، “مجموعه عکس و پروژه تصویری” را پیشنهاد میکنم.
منبع: انجمن عکاسان ایران منبع عکس: سایت دوسالانه عکس ایران
شماره تماس:
۰۷۶-۳۳۳۴۴۵۵
09175461700
ایمیل:
hphoto.ir@gmail.com
آدرس:
بندرعباس، چهارراه آیتاله غفاری، فرهنگسرای طوبی، سرای هنر، طبقه۲
طراحی و توسعه توسط خانه راه حل های دیجیتال پلکس